O ile drużyna posiadająca piłkę dąży do zdobycia bramki, o tyle celem głównym drużyny w fazie bronienia jest odbiór piłki poprzez użycie odpowiednich działań techniczno – taktycznych (np. gry ciałem czy wyprzedzenia).
Znajomość celów gry w pewnym stopniu kieruje zachowaniem zawodników, nadając kontekst każdej sytuacji w meczu. Podejmowanie boiskowych decyzji przez zawodników jest zatem próbą osiągnięcia konkretnego, chwilowego celu gry.

Cel główny gry może być zrealizowany tylko przez drużynę posiadającą piłkę.

Najważniejsze i najczęstsze cele gry w atakowaniu:

1. Zdobycie bramki
   To nadrzędny cel każdego ataku. Wszystkie inne działania ofensywne są podporządkowane stworzeniu okazji do oddania skutecznego strzału na bramkę i pokonania bramkarza.

2. Stworzenie przewagi liczebnej
   Drużyna atakująca stara się stworzyć sytuacje, w których ma więcej zawodników w określonej strefie boiska niż przeciwnik. Może to być uzyskane poprzez:
   – Szybkie przejście z obrony do ataku (kontratak),
   – Zmianę strony ataku,
   – Przebicie się przez linię obrony (Dzięki dryblingowi, kombinacjom podań lub szybkim ruchom bez piłki).

3. Przełamanie linii obrony przeciwnika
   Celem jest znalezienie sposobu na ominięcie lub złamanie ustawienia defensywy przeciwnika poprzez:
   – Prostopadłe podania w luki między obrońcami.
   – Gry kombinacyjne (tzw. „krótkie piłki”)
   – ataki skrzydłem Dośrodkowania z bocznych sektorów boiska

4. Tworzenie przestrzeni
   Kluczowym elementem w atakowaniu jest stworzenie wolnej przestrzeni, która umożliwia oddanie strzału, rozegranie piłki lub wejście z nią w pole karne. Przestrzeń można tworzyć poprzez:
   – Ruch bez piłki
   – Zmiany tempa gry
   – Rozciąganie gry

5. Utrzymywanie posiadania piłki
   Choć nie zawsze jest bezpośrednio związane z atakiem na bramkę, kontrolowanie piłki jest istotne w kontekście zmęczenia przeciwnika, szukania słabych punktów w ich defensywie i zmniejszania ryzyka kontrataków.

   Utrzymywanie piłki pozwala na:
   – Kontrolowanie tempa gry
   – Zmęczenie przeciwnika
   – Budowanie cierpliwych akcji ofensywnych

6. Szybka zmiana kierunku gry (przenoszenie ciężaru gry)
   Szybka zmiana strony boiska (od jednej strony boiska do drugiej) może wyprowadzić przeciwnika z równowagi, co daje możliwość lepszego rozwinięcia akcji atakującej.

7. Wykorzystanie błędów przeciwnika
   W każdym meczu obrońcy mogą popełniać błędy w ustawieniu, przyjęciu piłki, komunikacji itp. Drużyny atakujące dążą do szybkiego wykorzystania tych pomyłek poprzez:
   – Pressing wysoki: Zmuszanie obrońców do błędów blisko ich bramki.
   – Szybki atak po odbiorze piłki: Szybkie wykorzystanie błędów w ustawieniu po stracie piłki przez przeciwnika.

8. Ustawienie na pozycjach strzeleckich
   Ważnym celem ataku jest doprowadzenie zawodników do takich miejsc na boisku, z których mogą oni oddać strzał. Może to być:
   – Wejście w pole karne: Przedostanie się na kluczowe pozycje, skąd można bezpośrednio zaatakować bramkę.
   – Stwarzanie sytuacji strzeleckich z dystansu: Szukanie przestrzeni do oddania strzału z dalszej odległości.

9. Tworzenie stałych fragmentów gry (rzuty rożne, wolne)
   Wywalczenie rzutu rożnego, wolnego lub rzutu karnego może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji ofensywnych. Stałe fragmenty gry są często kluczowymi momentami, które mogą prowadzić do bramki.

10. Zamknięcie przeciwnika w jego własnej połowie
    Silny atak może spowodować, że drużyna przeciwnika nie będzie w stanie opuścić swojej połowy, co z kolei pozwala na większą kontrolę nad grą i zwiększa szanse na strzelenie bramki.

Każdy z tych celów wymaga zarówno umiejętności technicznych, jak i taktycznych, a także odpowiedniej współpracy w drużynie. Skuteczny atak zależy od harmonii między ruchami zawodników, ich decyzjami na boisku oraz zdolnością do szybkiego reagowania na działania przeciwnika.

Najważniejsze i najczęstsze cele gry w obronie

W piłce nożnej gra w obronie jest kluczowym elementem strategii każdej drużyny. Jej celem jest nie tylko zapobieganie stracie bramki, ale również odzyskiwanie piłki i inicjowanie kontrataków. Oto najważniejsze i najczęstsze cele gry w obronie:

1. Zapobieganie stracie bramki
   – Głównym celem obrony jest niedopuszczenie do tego, aby przeciwnik oddał strzał na bramkę lub skutecznie zakończył akcję bramkową. Obrona skupia się na blokowaniu ataków, kryciu zawodników i uniemożliwianiu dostępu do pola karnego.

2. Zorganizowanie formacji obronnej
   – Obrona musi działać jako zorganizowana jednostka, w której każdy zawodnik zna swoją rolę. Ważne elementy to:
   – Krycie strefowe: Każdy obrońca odpowiada za określony obszar boiska.
   – Krycie indywidualne: Obrona może przyjmować formę krycia poszczególnych zawodników przeciwnika.
   – Kompaktowe ustawienie: Zawodnicy w obronie muszą trzymać zwartą formację, aby nie pozostawiać wolnych przestrzeni między liniami

3. Odbiór piłki
   – Skuteczny odbiór piłki jest jednym z głównych celów obrony. Odbiór może być wykonywany:
   – Na ziemi: Poprzez wyprzedzenie przeciwnika, blokowanie podań czy tzw. „wślizg”.
   – W powietrzu: Poprzez wygrywanie pojedynków główkowych.

4. Opóźnianie ataku przeciwnika
   – Ważnym celem obrony jest spowolnienie gry przeciwnika, aby cała drużyna mogła się zorganizować i wrócić na swoje pozycje. Obrona stara się:
   – Opóźniać akcję: Utrudniając szybkie podania i zmuszając przeciwnika do rozgrywania piłki w poprzek boiska lub do tyłu.
   – Zamknięcie przestrzeni: Zawodnicy starają się minimalizować przestrzeń, w której przeciwnik może swobodnie poruszać się z piłką.

5. Ochrona pola karnego
   – Najważniejszym obszarem boiska dla obrońców jest pole karne, ponieważ to tam dochodzi do najgroźniejszych sytuacji bramkowych. Celem obrony jest:
   – Blokowanie dośrodkowań: Uniemożliwienie piłki przedostania się w pole karne.
   – Zapobieganie strzałom: Blokowanie strzałów przeciwnika oraz czyszczenie pola karnego po dośrodkowaniach.

6. Odcinanie możliwości podań
   – Obrońcy starają się zamykać linie podań przeciwnika, co ogranicza możliwości rozgrywania piłki i zmusza ich do podawania w mniej korzystne sektory boiska. Mogą to osiągać poprzez:
   – Presję na zawodników z piłką: Zmuszanie ich do szybkich decyzji i błędów.
   – Zamknięcie dróg podania: Ustawianie się w taki sposób, aby przeciwnik nie miał dogodnych opcji podania.

7. Stosowanie pressingu
   – Pressing to aktywne wywieranie presji na przeciwnika w celu odzyskania piłki. Może być stosowany:
   – Wysoki pressing: Drużyna stara się odebrać piłkę jak najbliżej bramki przeciwnika, często zaraz po stracie piłki.
   – Średni pressing: Wywieranie presji w środkowej części boiska, co ma na celu przejęcie kontroli nad rozgrywaniem.
   – Niski pressing: Obrona skupia się na zabezpieczeniu własnej połowy, dopuszczając przeciwnika do gry, ale bez tworzenia groźnych sytuacji.

8. Minimalizowanie ryzyka fauli w strefach niebezpiecznych
   – Obrońcy muszą unikać faulowania w okolicach pola karnego, aby nie dać przeciwnikowi szansy na strzał z rzutu wolnego lub podyktowanie rzutu karnego. To oznacza:
   – Czysta gra defensywna: Dobrze timingowane wślizgi i interwencje.
   – Unikanie niepotrzebnych kontaktów fizycznych: W szczególności w polu karnym.

9. Kontrola kontrataków
   – Ważnym elementem gry defensywnej jest zapobieganie szybkim kontratakom przeciwnika. Obrona musi być przygotowana na szybki powrót po stracie piłki i reagować na próby błyskawicznych przejść do ataku. Kluczowe działania to:
   – Ustawienie asekuracyjne: Zabezpieczenie tyłów, nawet podczas atakowania.
   – Powstrzymywanie szybkich ataków: Zmuszanie przeciwnika do spowolnienia gry.

10. Odbudowanie formacji po stracie piłki
    – Po stracie piłki, drużyna defensywna musi szybko wrócić do ustawienia i zorganizować obronę. Celem jest uniknięcie sytuacji, w której przeciwnik mógłby skorzystać z niezorganizowanej formacji.

11. Zabezpieczenie bocznych sektorów boiska
    – Skrzydłowi obrońcy i pomocnicy muszą bronić przed dośrodkowaniami oraz napierającymi skrzydłowymi przeciwnika. Celem jest:
    – Blokowanie dośrodkowań: Uniemożliwienie przeciwnikom wysyłania piłki w pole karne.
    – Wypychanie przeciwników na zewnątrz: Zmuszanie ich do gry na mniej niebezpiecznych sektorach boiska.

12. Odzyskiwanie piłki i szybkie przejście do ataku
    – Po skutecznej interwencji defensywnej, drużyna powinna dążyć do szybkiego przejścia z obrony do ataku, co może zaowocować kontratakiem. Obrona nie kończy się na odebraniu piłki — istotne jest również, co drużyna zrobi po odzyskaniu piłki:
    – Szybkie wyprowadzenie piłki: Znalezienie wolnych zawodników, którzy mogą rozegrać kontratak.
    – Przeniesienie ciężaru gry: Zmiana kierunku gry na stronę, gdzie przeciwnik jest mniej liczebny.

13. Komunikacja i współpraca
    – Skuteczna obrona zależy od dobrej komunikacji między zawodnikami. Obrońcy muszą stale informować się nawzajem o nadciągających zagrożeniach, kryciu przeciwników i konieczności rotacji.

Podsumowanie

Gra w obronie polega na utrzymaniu struktury, blokowaniu dostępu do bramki, presji na przeciwniku oraz szybkim reagowaniu na zagrożenia. Obrona nie tylko zapobiega stracie bramki, ale także przygotowuje grunt pod kolejne fazy gry, takie jak odzyskiwanie piłki i inicjowanie kontrataków. Skuteczna obrona wymaga zorganizowania, cierpliwości, dyscypliny i odpowiednich decyzji taktycznych w kluczowych momentach.

Wyróżniamy dwie główne fazy gry

• atakowania

• obrony

oraz dwie fazy przejściowe

• przejście z ataku do obrony (A-B)

• przejście z obrony do ataku (B-A)

Drużyna znajdująca się w posiadaniu piłki, czyli w fazie atakowania, musi liczyć się z ewentualnością, że w każdej chwili może stracić piłkę. Dlatego część zawodników drużyny atakującej nie bierze bezpośredniego udziału w akcji, zabezpieczając atak na wypadek straty piłki. Zawodnicy podejmują zatem działania „obronne” w momencie atakowania. To samo dotyczy broniących, którzy jeszcze przed odbiorem piłki, poprzez zachowanie niektórych zawodników, przygotowują się do ataku. Takie spojrzenie na fazy gry narzuca na zawodników konieczność ciągłej obserwacji wydarzeń na boisku oraz antycypowania działań partnerów i przeciwników.

Faza ataku

Atakowanie to działania wykonywane przez zawodników kiedy drużyna jest przy piłce, posiada 3 fazy:

• otwarcie gry (głównym celem jest zdobycie przestrzeni lub utrzymanie się przy piłce).

• budowanie gry (zaczyna się po dystrybucji piłki do strefy średniej i minięciu pierwszej linii obrony rywali. Budować grę można sektorem środkowym, bocznym lub przez atakowanie bezpośrednie).

• zakończenie gry (celem jest kreowanie sytuacji bramkowych i zdobycie bramki. Ponieważ często występuje tu niedowaga – ważna jest szybkość działania i umiejętność wyboru kreatywnych rozwiązań).

Faza obrony

Bronienie to działania wykonywane przez zawodników kiedy drużyna nie znajduje się przy piłce.

Cel główny: odebranie piłki. Kiedy przeciwnicy atakują w przewadze lepszym celem będzie utrudnianie rywalom swobodnego operowania piłką i zdobywania przestrzeni.

Pressing

Aktywne przesuwanie w kierunku piłki całego zespołu. W zależności od strefy boiska w której drużyna rozpoczyna pressing wyróżniamy:

• pressing niski

• pressing średni

• pressing wysoki

Gra zgodnie z zasadami ułatwia zawodnikom racjonalne poruszanie się po boisku, zarówno w atakowaniu, jak i bronieniu. Realizacja zasad gry pozwala zawodnikom na celowe użycie konkretnych działań (narzędzi), które umożliwią osiąganie celów gry. Wszystkie działania zawsze nawiązują do ogólnie przyjętych zasad taktyki atakowania i bronienia.

Wszystkich działań należy dokładnie nauczać w trakcie procesu treningowego, dbając o detale wykonania i zrozumienie odpowiedniego ułożenia ciała przez zawodników. Wszystkim działaniom których nauczamy w treningu poświęcona jest osobna kategoria.

Każda decyzja wiąże się z koniecznością szybkiej analizy wielu zmiennych występujących w konkretnej sytuacji na boisku.

Proces decyzyjny

Proces ten zachodzi w momencie:

1. Obserwacji, czyli zbierania informacji

• identyfikacji sytuacji: co się dzieje?

• diagnozy problemu i jego zrozumienia: co jest ważne?

• antycypacji (przewidywania): co może się wydarzyć?

2. Podejmowania decyzji, czyli wyboru odpowiednich rozwiązań

• oceny dostępnych rozwiązań: jakie działanie przyniesie największą korzyść?

• wyboru sposobu wykonania: jaki ruch wykonać / jak się ustawić / jakiej części ciała użyć?

3. Wykonania, czyli sposobu realizacji określonego działania ruchowego

• wykonania czynności ruchowej, z piłką lub bez, w atakowaniu lub bronieniu

• wykonania połączonego z obserwacją: czy mam inne możliwości wykonując działanie określone sytuacją?

• oceny skuteczności wykonania: czy działanie przyniosło zamierzony efekt (obserwacja, nowy cykl)?

• Należy dążyć do uzyskania równowagi działań w atakowaniu i bronieniu (wszyscy zawodnicy atakują, wszyscy zawodnicy bronią).